سحر به بانگ زحمت وجنون

سحر به بانگ ِ زحمت و جنون 

                      ز خواب ِ ناز چشم باز می‌کنم. 

      کنار  ِ تخت چاشت حاضر است
 

                              بیات ِ وَهن و مغز ِ خر  

                      به عادت ِ همیشه دست سوی آن دراز می‌کنم.

       تمام ِ روز را پکر 

             به کار  ِ هضم  ِ چاشتی چنین غروب می‌کنم،
 

شب از شگفت ِ این‌که فکر
	باز
		روشن است

 

                                     به کورچشمی‌ حسود لمس ِ چوب می‌کنم. 

  

احمد شاملو
 

 

 

 

از شهر سرد...

صحرا آماده روشن شدن بود 

          و شب از سماجت و اصرار خویش دست می کشید 

من خود  گرده های دشت را بر ارابه ئی توفانی در نور دیدم:
 

این نگاه سیاه آزمند آنان بود تنها  

           که از روشنائی صحرا جلوه گرفت .
 

و در آن هنگام که خورشید 

                     عبوس و شکسته دل از دشت می گذشت
 

                                    آسمان ناگزیر را به ظلمت جاودانه نفرین کرد. 

  بادی خشمناک دو لنگه در را بر هم کوفت
 

              و زنی در انتظار شوی خویش ، هراسان از جا برخاست.
 

 چراغ از نفس بویناک باد فرو مرد
 

و زن شرب سیاهی بر گیسوان پریش خویش افکند. 

ما دیگر به جانب شهر تاریک باز نمی گردیم 

و من همه جهان را در پیراهن روشن تو خلاصه می کنم. 

سپیده دمان را دیدم  

  که بر گرده اسبی سرکش بر دروازه افق به  انتظار ایستاده بود. 

و آنگاه سپیده دمان را دیدم که نالان و نفس گرفته، از مردمی که 

          دیگر هوای سخن گفتن به سر نداشتند 

                                           دیاری نا آشنا را راه می پرسید.
 

و در آن هنگام با خشمی پر خروش به جانب شهر آشنا نگریست 

               و سرزمین آنان را به پستی و تاریکی جاودانه دشنام گفت.
 

پدران از گورستان باز گشتند 

و زنان، گرسنه بر بوریاها خفته بودند. 

کبوتری از برج کهنه به آسمان ناپیدا پر کشید 

و مردی جنازه کودکی مرده زاد را بر درگاه تاریک نهاد. 

ما دیگر به جانب شهر سرد باز نمی گردیم 

و من همه جهان را در پیراهن گرم تو خلاصه می کنم. 

خنده ها، چون فسیل خشکیده خش خش مرگ آور دارند. 

سربازان مست در کوچه های بن بست عربده می کشند
 

و قحبه ئی از قعر شب با صدای بیمارش آوازی ماتمی می خواند.
 

       علف های تلخ در مزارع گندیده خواهد رست 

            و باران های زهر به کاریزهای ویران خواهد ریخت ،  

                 مرا لحظه ئی تنها مگذار

                    مرا از زره نوازشت روئین تن کن.
 

                            من به ظلمت گردن نمی نهم 

          جهان را همه در پیراهن کوچک روشنت خلاصه کرده ام  

                          و دیگر به جانب آنان 

                                            باز 

                                              نمی گردم . 

 احمد شاملو 

 

برف

برف ِ نو، برف ِ نو، سلام، سلام!

                  بنشین، خوش نشسته‌ای بر بام.

                  پاکی آوردی ــ ای امید ِ سپید!

                                  همه آلوده‌گی‌ست این ایام.

          راه ِ شومی‌ست می‌زند مطرب

                           تلخ‌واری‌ست می‌چکد در جام

اشک‌واری‌ست می‌کُشد لب‌خند

                         ننگ‌واری‌ست می‌تراشد نام

                   شنبه چون جمعه، پار چون پیرار،

                                 نقش ِ هم‌رنگ می‌زند رسام.

           مرغ ِ شادی به دام‌گاه آمد

                       به زمانی که برگسیخته دام!

ره به هموارْجای ِ دشت افتاد

                    ای دریغا که بر نیاید گام!

          تشنه آن‌جا به خاک ِ مرگ نشست

                             کآتش از آب می‌کند پیغام!

          کام ِ ما حاصل ِ آن زمان آمد

 
                            که طمع بر گرفته‌ایم از کام...

              خام‌سوزیم، الغرض، بدرود!

                           تو فرود آی، برف ِ تازه، سلام!

احمد شاملو

 

آن روز در این وادی...

به یاد ِ زنده‌ی جاودان مرتضا کیوان

آن روز در این وادی پاتاوه گشادیم

         که مرده‌یی این‌جا در خاک نهادیم.

چراغ‌اش به پُفی مُرد و

ظلمت به جان‌اش درنشست
	اما

چشم‌انداز ِ جهان
	همچنان شناور ماند

                                                         در روز ِ جهان.

مُرده‌گان
	در شب ِ خویش
		از مشاهده بی‌بهره می‌مانند

          اما بند ِ ناف ِ پیوند

      هم ازآن‌دست

        به جای است.

  

           یکی واگَرد و به دیروز نگاهی کن:

                 آن سوی فرداها بود که جهان به آینده پا نهاد

احمد شاملو

کجا بود آن جهان ...

کجا بود آن جهان

که کنون به خاطره‌ام راه بربسته است؟

 

آتش‌بازی بی‌دریغ ِ شادی و سرشاری

در نُه‌توهای بی‌روزن ِ آن فقر ِ صادق.

 

قصری از آن دست پُرنگار و به‌آئین
	که تنها

سر پناهکی بود و
	بوریایی و
		بس.

کجا شد آن تنعم ِ بی‌اسباب و خواسته؟

 

کی گذشت و کجا
	آن وقعه‌ی ناباور

که نان‌پاره‌ی ما برده‌گان ِ گردن‌کش را
	نان‌خورشی نبود

چرا که لئامت ِ هر وعده‌ی گَمِج

بی‌نیازی هفته‌یی بود

 

که گاه به ماهی می‌کشید و
	گاه

دزدانه
	از مرزهای خاطره
		می‌گریخت،

و ما را

حضور ِ ما

کفایت بود؟

دودی که از اجاق ِ کلبه بر نمی‌آمد

نه نشانه‌ی خاموشی‌ دیگ‌دان

 

که تاراندن ِ شورچشمان را
	کَلَکی بود
		پنداری.

 تن از سرمستی جان تغذیه می‌کرد

                    چنان که پروانه از طراوت ِ گُل.

 

و ما دو
	دست در انبان ِ جادویی شاه‌سلیمان

 بی‌تاب‌ترین ِ گرسنه‌گان را

 

در خوانچه‌های رنگین‌کمان
	ضیافت می‌کردیم.

 

هنوز آسمان از انعکاس ِ هلهله‌ی ستایش ِ ما
	(که بی‌ادعاتر کسان‌ایم)

 سنگین است.

 

 این آتشبازی بی‌دریغ

       چراغان ِ حُرمت ِ کیست؟

 

 لیکن خدای را

 با من بگوی کجا شد آن قصر ِ پُرنگار ِ به‌آئین

 

 و هر صبح و شام‌ام

 

در ویرانه‌هایش
	به رگ‌بار ِ نفرت می‌بندند.

 

کجایی تو؟

            که‌ام من؟

                    و جغرافیای ما

                                      کجاست؟

 

 

 

 

احمد شاملو